Spekulasi mengenai "ciri-ciri" bahasa Dunia Purba terhad pada tipologi linguistik, iaitu pengenalpastian ciri universal yang dikongsi oleh semua bahasa manusia, seperti tatabahasa (dalam erti kata "urutan tetap atau pilihan unsur linguistik") dan rekursi, tetapi luar dari lingkungan ini tiada apa yang dapat diketahui tentang bahasa tersebut.[15]

Christopher Ehret telah membuat hipotesis bahawa bahasa Manusia Purba mempunyai sistem konsonan yang sangat kompleks, termasuk klik.[16]

Beberapa ahli bahasa, seperti Merritt Ruhlen, telah mencadang penggunaan perbandingan jisim dan pembinaan semula dalaman (lihat Babaev 2008). Sebilangan ahli bahasa telah cuba membina semula bahasa itu, sementara sebahagian lain menolak perkara ini dengan melabel usaha tersebut sebagai sains andaian.[17]

Perbendaharaan kata

Ruhlen secara tentatif mengesan beberapa perkataan kembali ke bahasa leluhur tersebut, berdasarkan kewujudan bunyi dan makna yang serupa terdapat pada bahasa-bahasa yang wujud di seluruh dunia. Bengtson dan Ruhlen mengenal pasti 27 "etimologi global".[3] Jadual berikut menyenaraikan pilihan bentuk-bentuk tersebut:[18]

Berdasarkan padanan tersebut, Ruhlen[18]:105 menyenaraikan akar kata ini untuk bahasa leluhur itu:

• ku = 'siapa'
• ma = 'apa'
• akwa = 'air'
• sum = 'rambut'
• čuna = 'hidung, bau'

Item terpilih daripada senarai bagi 27 "etimologi global" oleh Bengtson dan Ruhlen (1994:[3]

Sintaks

Terdapat teori-teori saingan berkenaan susunan kata asas bahasa Manusia Purba yang dihipotesiskan. Teori-teori tersebut biasanya mengandaikan susunan subjek di kedudukan awal kerana susunan sedemikian adalah yang paling biasa berlaku di seluruh dunia. Derek Bickerton mencadangkan SVO (subjek-kata kerja-objek) kerana susunan perkataan ini (seperti cerminnya OVS) membantu membezakan antara subjek dan objek tanpa keperluan penanda huruf besar yang berevolusi melalui cara pemisahan kata subjek dan kata objek dengan kata kerja.[19]

Sebaliknya, Talmy Givón membuat hipotesis bahawa bahasa Manusia Purba mempunyai susunan SOV (subjek-objek-kata kerja), berdasarkan pemerhatian bahawa banyak bahasa lama (contoh seperti bahasa Sanskrit dan bahasa Latin) mempunyai susunan SOV yang dominan, tetapi perkadaran SVO kemudian meningkat dari semasa ke semasa. Atas dasar sedemikian, terdapat andaian bahawa bahasa manusia beralih secara global daripada susunan asal SOV kepada susunan moden SVO. Givón mendasarkan teorinya pada dakwaan empirikal bahawa perubahan susunan perkataan kebanyakannya menghasilkan susunan SVO dan tidak pernah dalam susunan SOV.[20]

Melalui penerokaan idea Givón dalam kertas kerja 2011 mereka, Murray Gell-Mann dan Merritt Ruhlen menyatakan bahawa peralihan kepada SOV juga boleh dibuktikan. Walaupun perubahan susunan tersebut dikecualikan, data selebihnya masih menyokong tuntutan Givón. Penulis mewajarkan pengecualian itu dengan menunjukkan bahawa peralihan kepada SOV tidak dapat dikecualikan merupakan pinjaman susunan daripada bahasa jiran. Selain itu, mereka berhujah bahawa, memandangkan banyak bahasa telah mengalami perubahan kepada SVO, trend baharu ke arah susunan VSO dan VOS telah timbul.[21]

Harald Hammarström menganalisis semula data tersebut. Berbeza dengan dakwaan sedemikian, dia mendapati bahawa peralihan kepada SOV dalam setiap kes adalah jenis yang paling biasa, menunjukkan bahawa sebaliknya terdapat kecenderungan sejagat ke arah susunan SOV yang tidak berubah tanpa mengira bagaimana sebarang bahasa itu berubah, dan peningkatan SVO relatif merupakan kesan sejarah penjajahan Eropah.[22] Kesimpulannya, bahasa pertama di dunia mempunyai susunan SOV merupakan tekaan terbaik—kerana secara umumnya susunan ini merupakan susunan yang paling biasa dijumpai—tetapi masih ada kemungkinan susunan lain yang ditetapkan atau tiada susunan dominan terhasil.